De bizarre Formule 1-wagen die na één (gewonnen) race verbannen werd

In 1977 produceerde het team van Lotus, concurrent van het Brabham-team, voor het eerst een Formule 1-bolide die om het concept 'ground effect' heen gebouwd was. Ground effect is het verschijnsel waarbij de snelheid van de lucht die onder een Formule 1-auto wordt geleid door aerodynamische trucjes wordt versneld, waardoor de luchtdruk daalt en de auto als het ware tegen de grond wordt gedrukt. Daardoor kan een Formule 1-bolide met grotere snelheden door de bochten heen racen. Onder leiding van designers Peter Wright en Colin Chapman wist het Lotus-team de techniek achter het ground effect verder te perfectioneren en alle kinderziektes die de Lotus 78 had, te verhelpen. Halverwege het seizoen 1978 kwam het team dan ook met de opvolger: de Lotus 79, waarmee Lotus-coureurs Mario Andretti en Ronnie Peterson in het vervolg van dat seizoen nagenoeg ongenaakbaar bleken.

Het antwoord van Brabham

In de garage van Brabham had designer Gordon Murray door hoe het geheim achter de successen van Lotus in elkaar zat. Vanwege de karakteristieken van de knots van een Alfa Romeo-motor die achterin de Brabham BT46 lag, kon Murray het ground effect, waar Lotus zoveel voordeel van genoot, echter niet in zijn voordeel gebruiken. De brede Alfa Romeo-motor zorgde er namelijk voor dat de zijkanten van de Brabham-bolide van 1978 geen aerodynamische elementen kon huisvesten die de lucht onder de auto duwden. Murray ging terug naar de tekentafel en kwam daar met een wel heel bijzonder idee. Zijn idee: een ventilator aan de achterkant van de bolide. Eén grote ventilator die verbonden was met de motor, die ongeveer hetzelfde ground effect produceerde als de Lotus 79. Ruim een maand na de introductie van de Lotus 79 kwam het Brabham-team tijdens de Grand Prix van Zweden aanzetten met haar nieuwe BT46B, in de volksmond al snel de fan car oftewel ventilatorbolide genoemd. Tekst gaat verder onder de afbeelding

De Grand Prix van Zweden

Het duurde niet lang voordat de concurrentie in protest ging tegen het opvallende design van de Brabham BT46B, maar er werd besloten dat de bolide in het Zweedse Anderstorp gewoon de baan op mocht. Andretti wist in zijn Lotus weliswaar de poleposotion te veroveren, maar de beide Brabham-coureurs, niemand minder dan John Watson en Niki Lauda, zaten hem op de hielen. Tijdens de Grand Prix werd vervolgens duidelijk dat de ventilator een geniaal idee was geweest van de heer Murray. Lauda veroverde gedurende de race al snel de leiding in zijn Brabham BT46B en zou de Grand Prix van Zweden uiteindelijk als winnaar met een voorsprong van een ruime halve minuut op de nummer twee afsluiten.

Eén race, één overwinning

Het zou uiteindelijk de eerste en laatste keer zijn dat deze extravagante Formule 1-bolide op het racetoneel verscheen. Ondanks het feit dat de ventilator in eerste instantie legaal werd verklaard - hij zou op papier op de auto zitten om de motor te koelen - moest de teambaas van Brabham, niemand minder dan Bernie Ecclestone, de ventilator toch al snel weer naar de prullenbak verwijzen. Onder protest van andere teambazen, wiens steun Ecclestone hard nodig had om de grote Formule 1-baas te kunnen worden, probeerde de Brit te onderhandelen dat Brabham na vier races vrijwillig de B-versie van de BT46 in de ban zou doen, maar daar waren de rest van de teambazen het niet mee eens. Uiteindelijk werd het dispuut voor hen beslist, want de ventilator zou zes dagen na de Zweedse Grand Prix toch illegaal worden verklaard. In zijn Lotus 79 reed Andretti in 1978 vervolgens onbedreigd naar de Formule 1-wereldtitel, terwijl de Brabham BT46 in het restant van het seizoen niet verder kwam dan nog één overwinning en een paar podiumplaatsen achter het wederom onverslaanbare Lotus.