Illegale races in de Formule 1: Machtsspel laait opnieuw op

Na de knallende ruzie tijdens de Grand Prix van Spanje in 1980 komt het in de winter weer tot een aanvaring. Deze keer betreft het de ingrijpende reglementswijzigingen die door de FISA voor het seizoen ’81 worden afgekondigd. De Engelse renstallen onder leiding van Bernie Ecclestone willen ruimschoots de tijd krijgen hun wagens aan te passen aan de nieuwe richtlijnen. Die voorzien onder meer in het afschaffen van ‘skirts’ en het zogenoemde ‘grondeffect’, waarmee de wagens als het ware aan het asfalt werden vastgezogen. De Grand Prix van Zuid-Afrika wordt het middelpunt van een machtsspel. De race staat voor zaterdag 7 februari op de kalender, maar de FISA wil per se dat het kampioenschap 15 maart in het Amerikaanse Long Beach begint. Het evenement op Kyalami zou moeten verhuizen naar 11 april. De Zuid-Afrikaanse organisatie houdt de poot stijf en weigert de race te verplaatsen. Daarop ontneemt de FISA de wedstrijd de WK-status. Als reactie besluit Ecclestone de FOCA-teams naar Zuid-Afrika te sturen ‘omdat we nu eenmaal een contract met ze hebben’. Een rondetafelconferentie die 30 januari in Monaco wordt gehouden kan het conflict niet beslechten, al wordt consensus over het nieuwe reglement bereikt. Zeer tegen de zin van de FIA en de FISA reizen de FOCA-teams begin februari naar Kyalami. Net als ruim een half jaar eerder in Spanje blijven Renault, Ferrari en Alfa Romeo aan de kant, met als verschil dat nu ook Ligier (overgenomen door autofabrikant Talbot), Osella en Toleman het niet aandurven de FISA tegen de haren in te strijken.

Een voor die tijd mager deelnemersveld van negentien wagens verschijnt op het circuit nabij Johannesburg. Het zijn wagens volgens de reglementen van 1980: met bewegende skirts en ‘grondeffect’. De teams moeten zich behelpen met een partij oude Goodyear banden. De Amerikaanse rubberproducent heeft zich eind 1980 uit de Formule 1 teruggetrokken en monopolist Michelin wil geen poot uitsteken naar de rebellenclub van de FOCA. Het scheelt overigens maar een haar of er verschijnt naast Lammers – die bij ATS instapt omdat er geen betalende coureur is –een tweede Nederlander aan de start in Kyalami. Huub Rothengatter bereikt met Ken Tyrrell overeenstemming om naast Eddie Cheever de tweede Tyrrell te besturen. Op het allerlaatste moment besluit manager Hans Grimmelt zijn pupil alsnog thuis te houden. "Bij nader inzien vonden we het toch beter het sponsorgeld te bewaren voor het officiële werk, waarbij je maximale publicitaire aandacht krijgt. De contacten zijn goed. Ik hoop dat we Huub vanaf de Europese races aan de start kunnen brengen.’’ Dat blijkt een misrekening: ene Michele Alboreto krijgt de voorkeur. In Zuid-Afrika mag lokale heldin Desiré Wilson haar kunsten in de tweede Tyrrell vertonen.

Geen spijt

Omdat op voorhand vast staat dat ‘Zuid-Afrika’ om des keizers baard worden verreden krijgt de race nauwelijks media-aandacht, ook niet in Nederland. De Zuid-Afrikaanse televisie probeert het vaderland en de buitenwereld warm te krijgen, maar tevergeefs. De tribunes blijven op de trainingsdagen vrijwel leeg. In de kwalificaties grijpt Brabham-coureur Nelson Piquet de pole-position voor Carlos Reutemann in de Williams. Lammers zet de ATS verdienstelijk op de tiende plaats neer. Zaterdagmiddag 7 februari valt er een flinke plensbui naar beneden wanneer het groene licht wordt gegeven voor de start van de Grand Prix van Zuid-Afrika. Piquet neemt de leiding, maar het is Lammers die pers en publiek – toch nog enkele tienduizenden - op de banken krijgt. Vanaf de vijfde rij katapulteert de Zandvoorter de knalgele ATS door het hoog opspattende boegwater van zijn voorgangers naar de derde plaats, achter Piquet en De Angelis. Het gaat zo goed dat de Nederlander al in de tweede ronde de kans heeft de Italiaanse Lotus-coureur in te halen in Crowthorne Corner, de rechter bocht na het lange rechte stuk. En daar gaat het mis. Lammers: "Ik zat ineens heel dicht achter Elio, ik had daar niet op gerekend. Bij het aanremmen zat ik zo dicht op hem, dat ik wel moest inhalen. Het draaide uit op een soort ‘halve actie’, die wel mis moest gaan. Elio had mij niet verwacht en stuurde naar binnen, waarop we elkaar raakten.’’ De Angelis kan doorrijden en finisht later als derde, terwijl Lammers zijn beschadigde achterwielophanging in de pit moet laten repareren. De Nederlander keert terug op de baan, maar moet na zeventien ronden alsnog de strijd staken omdat de remmen niet goed werken. Bij de reparatie in de ATS-pit blijkt de luchtinlaat die de remmen koeling moet geven niet te zijn gemonteerd…. "Ik kon mezelf wel voor de kop slaan dat ik daar Elio wilde passeren,’’ verklaart Lammers na de race. Nu is hij er laconieker onder: "Ik heb er geen spijt van. Ik wilde gewoon winnen, en dit gebeurde. Punt.’’

Titel op een puntje gemist

Als het droog wordt valt de zege ten prooi aan Reutemann, die als enige coureur de wedstrijd op profielloze banden is begonnen. Een gedurfde gok, die goed uitpakt. Piquet wordt op ruim twintig seconden tweede. Opmerkelijke uitspraak van de Argentijnse winnaar: "Als deze race voor het kampioenschap had meegeteld zou ik hem nooit hebben gewonnen.’’ Typerend voor de eeuwig tobbende Reutemann, die na afloop van het seizoen ’81 stevig moet balen dat de Zuid-Afrikaanse Grand Prix geen WK-status had gekregen. De 39-jarige coureur verliest in de laatste race in Las Vegas de titel aan Piquet, met één puntje verschil.

AQBcXdz11mo