Illegale races in de Formule 1: oproer in de paddock

In het voorjaar van 1980 botert het al een tijdje niet zo tussen de Fédération Internationale du Sport Automobiles (FISA) en de Formula One Constructors Association (FOCA). De FISA is door de internationale autosportfederatie FIA belast met de organisatie van Grand Prix’ en wordt met straffe hand geleid door de Fransman Jean-Marie Balestre, die nadrukkelijk sympathie heeft voor iedereen en alles die Frans is. Of spreekt. De fabrieksteams van Ferrari, Renault en Alfa Romeo lopen netjes met de FISA in de pas. De Engelse teams, die zich onder Ecclestone gebundeld hebben in de FOCA, hebben steeds minder op met het regime van Balestre. De bom barst eind mei in Spanje, wanneer blijkt dat Balestre vijftien coureurs een forse boete oplegt omdat ze de coureursvergadering in België links hebben laten liggen. Ze krijgen een schorsing aan de broek en krijgen hun superlicenties pas terug wanneer ze het geld uit eigen zak hebben betaald.

Poot stijf

Bernie Ecclestone meent dat de coureurs hun poot stijf moeten houden en adviseert met klem niet te betalen. Op de donderdagavond voor de Spaanse Grand Prix escaleert het conflict. Op het moment dat Balestre afreist naar Athene om een vergadering van de FIA bij te wonen – de FISA-baas is nota bene één van de vice-presidenten van de FIA – ziet Ecclestone zijn kans schoon: hij pleegt een coup. De Engelsman roept onomwonden dat de FOCA het wel zonder FISA afkan. Hij laat vervolgens – met soms harde hand – de vertegenwoordigers van de FISA van het circuit verwijderen. Waarop de fabrieksrenstallen van Ferrari, Renault en Alfa Romeo besluiten aan de kant te blijven. ,"Wij hebben niets tegen de FOCA, maar wij hebben grotere belangen in de autosport, we rijden niet’’, verklaart Jean Sage, manager van Renault Sport.

Lammers' laatste

Jan Lammers, dan amper 24 jaar oud, kan zich 40 jaar na dato weinig van de ophef herinneren. "Ik weet er bijna niets meer van", zegt hij. "Ik was op dat moment puur op het racen gefocust. Ik had natuurlijk net een paar goede optredens in Long Beach, België en Monaco achter de rug. Alleen door domme pech had ik met de ATS nog geen punten gescoord. De politiek hield mij niet zo bezig." Lammers begint in Spanje in wat zijn laatste optreden voor ATS in 1980 zou worden. Het Duitse team zet één wagen in, en vaste coureur Marc Surer is dan nagenoeg hersteld van zijn beenbreuken die hij eerder in het jaar tijdens een crash in Zuid-Afrika had opgelopen. Lammers wil natuurlijk dolgraag nog één keer zijn visitekaartje afgeven. De kwalificatie levert een pole-position op voor de Fransman Jacques Laffite in een Ligier, die de eerste rij deelt met Williams-coureur Alan Jones. Lammers traint zich naar een prima negende plaats.

Spectaculair

De race verloopt ook zonder de deelname van de fabrieksteams spectaculair. Carlos Reutemann (Williams) verschalkt de coureurs op de eerste startrij en neemt de leiding, maar het is Lammers die de show steelt. Via een paar slingerbewegingen zet hij de negende plaats al in de eerste bocht om in een zesde. De Nederlander is op harde Goodyear banden vertrokken en dat blijkt in de Spaanse hitte een goede keuze. De Nederlander rijdt fluitend op de zesde plaats en loopt langzaam maar zeker in op Alan Jones, de latere winnaar van de Grand Prix. Tot aan de vijftiende ronde. "Na het remmen bij honderd meter voor de eerste bocht zakte het rempedaal ineens tot op de bodem, ik redde het nog net, kwam helemaal aan de buitenkant door de bocht’’, herinnert Lammers zich nog. De Nederlander moet de pit in; een bout van de remklauw blijkt te zijn afgebroken. Hij kan nog tien ronden verder, maar moet dan met een kokende motor stoppen. "Bij de pitstop wist ik al dat de motor te heet werd. Ik hield er rekening mee dat ik niet ver kwam. Na een paar rondjes liep ‘ie bijna vast dus zette ik het contact af om grote schade te voorkomen."

Reutemann en Laffite

Aan kop lijkt Reutemann naar de winst te rijden, al wordt de Argentijn fel belaagd door Laffite. Het gaat mis wanneer beide kemphanen de derde Williams van lokale held Emilio de Villota lappen. Reutemann passeert de Spanjaard rechts, Laffite links. De Fransman verslikt zich in zijn pogingen twee vliegen in één klap te verschalken en de leiding over te nemen. Hij raakt De Villota, schiet over de Spanjaard heen en landt bovenop de Williams van de verbouwereerde Argentijn. Vervolgens leidt Piquet in de Brabham, maar hij valt na zeven ronden lang van de eerste plaats te hebben genoten uit met een defect aan zijn differentieel. Dan heet de nieuwe koploper Didier Pironi, maar ook de tweede Ligier-coureur valt uit wanneer zijn linker voorwiel – na een paar zwabberbewegingen - spontaan loslaat in een langzame bocht. Dan erft Alan Jones de leiding, én de zege. De ‘rebellenrace’ is op een heuse slijtageslag uitgelopen. Van de 22 aan de start verschenen coureurs halen er slechts zes de finish. Jones ziet naast zich op het podium Jochen Mass (Arrows) en Elio de Angelis (Lotus) verschijnen, een onalledaagse aanblik in ’80. Lammers verlaat het circuit met gemengde gevoelens: "Ik ben er nog steeds zeker van dat ik het podium zou hebben gehaald als de ATS heel was gebleven", beseft de Nederlander nu nog.

De FIA reageert 3 juni scherp op de gebeurtenissen in Spanje. Ecclestone wordt als FOCA-man uit het uitvoerend comité van de FISA verwijderd en de Grand Prix van Spanje wordt illegaal verklaard. De race, nota bene één van de opwindendste van het jaar, telt niet mee voor het wereldkampioenschap. De Spaanse automobielclub krijgt een berisping voor het meewerken aan een ‘illegale race’. Over de boetes van de coureurs wordt echter met geen woord meer gerept. Voor de eerstvolgende Grand Prix wordt de vrede getekend, al heeft die meer weg van een bestand. Morgen deel 2: hoe in Zuid-Afrika opnieuw de bom barst.

kIbY0TGZnUo

kIbY0TGZnUo